İzmir müralleri

Efsanevi psikolog James Hillman’a göre insanoğlunun favori fantezilerinden biri ‘doğaya geri dönüştür’. Yaklaşık 4000 yıl önce Çin hükümdarı, yerleşik hayatın insanı yozlaştırdığını ve eski zamanlara özlem duyduğunu dile getirmiş! Binlerce yıldan beri değişmeyen bu fantezinin kaynağı nedir? Hillman’a göre aslında insan, doğanın kendisine özlem duymuyor. Doğanın, ona hissettirdiklerine özlem duyuyor. Peki, nedir bu hisler? Hayret… Derinlik… Güzellik… Doğanın güzelliği bize iç çektirir ve bir an için de olsa hayatımızın o hızlı akışını durdurur. Estetik, kendimizi kaybetmemize neden olur. En ufak detayda bile var olan düzen, ruhumuzu büyüler. Güzellik, kendisine karşı ilgi ve sevgi uyandırır. Bir şeyi seversek, onun yanımızda olmasını, zarar görmemesini isteriz. İnsanoğlunun doğayı bu yüzden sevdiğini söyler Hillman. İzmir’de, bakarken kendimizi kaybedebileceğimiz, nefesimizi kesecek ve zamanın akışını durduracak güzellikler göremediğimiz zaman şehrimize karşı aidiyet hissetmeyiz.

Bir arkadaşım, İzmir gibi havanın mükemmel olduğu bir şehirde neden insanların kendilerini AVM’lere tıktığını sormuştu. Hayata, derinlik psikolojisinin gözlükleri ile bakarsak, AVM sevdasının temelinde aslında alışveriş çılgınlığı değil, güzellik özlemi yattığını görürüz. Estetik yoksunu İzmir’in, halkına sunabildiği en basit ve hızlı çözüm AVM’ler. Ancak İzmirliyi arabaya mahkûm eden, güzelliği; kimliksiz ve soğuk AVM’lere hapseden bir gelecek, olumsuzluklarla dolu olacaktır. Ruhsal sağlığı yerinde gelecek nesiller için İzmir’imizi güzelleştirmeliyiz. Aksi takdirde sadece civarında yaşanan, içi gitgide boşalan bir şehir bekliyor bizi. Peki, İzmir’e nasıl estetik getireceğiz? Bunun kolay, ekonomik ve etkili bir yolu var mı? Montreal, İzmir için güzel bir örnek oluşturuyor.

This slideshow requires JavaScript.

Uzun kışları ve yağışlı havası yüzünden Montreal genelde gri bir şehir. Zamanında Montreal’i planlayanlar, ufak bir çözüm olsun diye ressam ve sokak sanatçıları ile anlaşmış ve şehirdeki bir viyadükün ayağına müral, yani duvar resmi çizdirmiş. Müthiş olumlu tepkiler gelince daha çok sipariş verilmiş. Şu anda Montreal’in dört bir yanında birbirinden ilginç yüzlerce müral var. Bunlar basit resimler değil! Beton ve tuğlaların arasında bir anda gerçek bir sanat eseri ile karşılaşabiliyorsunuz. Öyle ki, Montreal’e sırf müral turu yapmak için gelen turistler var. Mürallere verilen tepki, doğaya verilen tepki ile aynı: Güzelliğin karşısında bir anlık ta olsa hayatın akışının durması… Peki, neden müral? Belediye kaldırımları düzeltse, ağaç dikse, binaları boyasa yetmez mi? Bizce bu iyi bir başlangıç olur, ama yetmez. Resim, ilk bakışta iki boyutlu görünür, ancak baktıkça derinlik kazanır. Resme baktıkça daha derine ineriz, ruhani olarak derinleşiriz. Bu yüzden İzmir’imizin birçok yerine sanatsal değeri olan ve İzmirliyi yabancılaştırmayacak müraller yaptırmalıyız.

Peki, bunların parasını kim verecek? Bizce, belediye, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının iş birliği gerekiyor. Belediye, mürallerin yapılacağı yerleri belirleyip bürokratik engelleri kaldırabilir. STK’lar İzmirlinin nabzını tutup, bize hitap edecek tasarımları belirleyebilir ve doğru sanatçılarla temasa geçebilir. Her bir müralin masrafı, İzmirli bir firma tarafından karşılanabilir, resmin altına logosu eklenebilir. Bunu daha da öteye götürebiliriz. Turistler için mürallerin yerlerini gösteren ve hikâyelerini anlatan bir mobil uygulama yaratabiliriz. Kurvaziyerden inen turistler yaya olarak müral turu yapabilirler. İzmirli rehberler, İzmirlilere günlük müral turları yaptırabilirler.

İzmir’in estetik fakirliği, doğaya ulaşamayan insanları AVM’lere itiyor. Estetik kavramını, İzmir kimliğini yansıtmayan AVM mimarisi ile sınırlanan kuşaklar yetiştirmemeliyiz. Şehirler birbirine benzedikçe, İzmirlilerin aidiyet duygusu azalıyor. İzmir’i, İzmir kimliğine uygun, İzmirliyi yabancılaştırmayacak şekilde güzelleştirmeliyiz. Müraller, ekonomik, etkili ve kolay bir çözüm olabilir.