Seneler önce, Toronto’ya ilk ayak bastığımda, bir mekan dikkatimi çekmişti: Honest Ed’s (Dürüst Ed’in İndirim Mağazası). Koskocaman bir şehir bloğunu kaplayan dev gibi bir dükkan düşünün. Cephesinde tam 23 bin ampul yanıyor! Bina, sirklerde görmeye alışık olduğumuz göz alıcı tabelalarla süslü. Camlarında birbirinden gırgır sloganlar yazılı: “Gir içeri. Kaybet kendini.” “Çalışanlarımızdan yardım beklemeyin. Onlar da alışveriş yapmakla meşguller.” “Yok artık. Bir adam bu kadar da ucuzlamaz!” İçerisi tam bir ana baba günü. Renkler, sloganlar, ışıklar, telaşla ucuz mallara saldıran insanlar. Honest Ed’s’in sanat terminolojisinde tam karşılığı kiç. Öte yandan, 70 yaşındaki bu mağaza Toronto’nun bir simgesi. Filmlere, dizilere mekan olmuş. Hakkında şarkılar, oyunlar yazılmış. Dükkanın renkli kişiliğe sahip kurucusu Ed Mirvish vefat ettiğinde şehirdeki bayraklar yarıya indirilmiş. Doğumgünü kentte Ed Mirvish Günü olarak ilan edilmiş. Yakında Honest Ed’s’in bulunduğu alana gökdelen yapılacak. Ama çok hızlı bir değişim geçiren Toronto, bu tarihi ve kültürel bir değerini unutmamaya kararlı. Bu ay bir şehrin geçmişini nasıl onurlandırdığına bakacağız.
Daha önce de bahsettiğimiz üzere Toronto, dünyanın en çok göç edilen ülkelerinden Kanada’nın, en çok göç çeken kenti. Şehrin nüfusu -aynı İzmir’de olduğu gibi- son 50 yılda beşe katlanmış! Sokaklarda, Toronto’da doğmuş insana rastlamak zor. Böylesine hızla değişen ortamlarda, kültürlerin bazı çıpalara ihtiyacı olur. Aksi durumda kentler geçmişini unutur, kaotik şekilde bir sağa bir sola savrulur. Toronto’yu yönetenler, bu ciddi tehlikenin farkındalar. Bu yüzden kentin yeni sakinlerinin, Toronto’nun geçmişine damga vurmuş simgesel isim ve mekanlar hakkında bilgilendirilmesi için ellerinden geleni yapıyorlar. Bakın Honest Ed’s’in kapanıyor olmasını nasıl bir eğitim fırsatına çevirmişler.
Toronto’da toplu taşımadan TTC isimli kurum sorumlu. TTC, hem operasyonel hem de estetik sorunlar yüzünden sürekli hemşerilerinin sert eleştirilerine maruz kalmakta. Birbirinden farksız ve karaktersiz metro istasyonları, bulundukları semte özel hiçbir özellik taşımamakta, dolayısıyla kamusal alanları monotonlaştırmakta. TTC bu özensizliğe son vermek istemiş. Ve bir gecede, Honest Ed’s’in karşısındaki Bathurst isimli bakımsız, renksiz ve karanlık metro istasyonunu pop-art enstalasyonlar sayesinde Ed Mirvish’i onurlandıracak şekilde baştan yaratmış.
İlk olarak durağının içindeki ve dışındaki tüm işaretlendirme sistemleri sökülmüş. Yerlerine, Mirvish’in el yazısından esinlenerek üretilmiş rengarenk tabelalar takılmış. Daha sonra durağın dört köşesine, Honest Ed’s’in meşhur cinaslı espri anlayışını yansıtan sloganlar asılmış. Bir slogan, metronun College ve University isimli iki istasyonuna gönderme yaparak, “Trenlerimiz o kadar zeki ki hem koleje hem de üniversiteye gidiyorlar.” diyor. Bir başkası, Honest Ed’s’in yılbaşı ritüeli olan halka bedava hindi dağıtmasından yola çıkarak, “Belki artık bedava hindi dağıtamayacağız. Ama yılbaşı günü bedava biletiniz bizden” diyerek yaklaşan promosyonun tanıtımı yapıyor. Bathurst durağının adı -şimdilik- geçici olarak Honest Ed’s istasyonu olarak değiştirilmiş. Son olarak da bu yapılan ler, ciddi bir sosyal medya kampanyasıyla desteklenmiş. Bu sayede Toronto’ya yeni taşınmış, Honest Ed’s’in ne olduğu veya Ed Mirvish’in kente ne faydaları dokunduğu konusunda en ufak bir bilgisi olmayan insanlar, kentin geçmişi hakkında hem bilgilendirilmiş hem de eğlendirilmiş. Zaten bu yaklaşıma da edutainment (education + entertainment) denmekte.
Sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda kültürel ve psikolojik anlamda eskisini yık, yenisini yap yaklaşımını, heryerde olduğu gibi İzmir’de de gözlemleyebiliyoruz. Halkının yarısı başka şehirde doğmuş bir kentin, her fırsatta, sakinlerini, geçmişi ve kültürel değerleri hakkında eğitmesi gerekmekte. 2017’de İzmir’de de Honest Ed’s İstasyonu gibi edutainment girişimleri görmek ümidiyle. Yeni yılınız kutlu olsun.