Güzel İzmir?

İzmir, genelde ‘Güzel İzmir’ diye bilinir. İzmirliler, Victor Hugo’nun şehri bir prensese benzetmesi ile övünür, yaşadıkları kenti güzel bulurlar. Ben, bir şehri tasvir etmek için kullanılabilecek en güçlü sıfatın ‘güzel’ olduğuna inanıyorum. Ve açıkçası İzmir’in bu sıfatı hak etmediğini düşünüyorum. Konu ne zaman İzmir’in güzelliğinden açılsa çevremdekiler, bana güzelliğin göreceli olduğunu ve aslında İzmir’in insanlarının güzel olduğu hatırlatır. Ama konuya nesnel yaklaşan herkesin benimle hemfikir olduğuna eminim. Güzel şehir nedir? İzmirliler neden şehirlerini güzel olarak algılamak istiyor? İzmirlilerin bilinç dışında yatan güzellik özlemi nereden kaynaklanıyor? Güzellik o kadar önemli ki ben, İzmir’in güzellikle olan çarpık ilişkisini akıllıca kullanan partinin bundan sonraki tüm seçimlerden başarı ile çıkacağına inanıyorum.

This slideshow requires JavaScript.

İlk olarak işin temeline inelim… İnsanoğlu olarak kendimizi doğadan üstün görürüz. Bu yüzden devamlı doğaya karşı bir mücadele içindeyizdir. Endüstriyel devrim, doğaya meydan okumamızda önemli bir dönüm noktası oldu. Daha dayanıklı evler, daha uzağa giden araçlar üretmeye başladık. Ancak farkında olmadan üretkenlik ve işlevsellik takıntımız haline geldi. Tasarımda işlevsellik temel ölçüt oldu. Zamanla her konuda işlevsellik, güzelliğinin önüne geçti. Ancak işlevsellikle güzellik birbirinden ayrılınca ruh sağlığımız olumsuz etkilendi. ‘İşe yarasın, güzel olmasa da olur.’ korkunç bir insan yanılgısıdır. Milyarlarca yıldır Doğa, insanoğlunun hayal edemeyeceği kadar işlevsel ürünler yaratıyor. Ancak, bizim aksimize Doğa işlevsellikle güzelliği birbirinden ayırmıyor. Aksine, evrimsel olarak güzel olan, daha işlevsel oluyor. Daha güzel olan hayatta kalıyor, genlerini bir sonraki nesle geçiriyor. Yani Doğa’nın ruhu, güzellik üzerine kurulu. Biz de Doğa’nın birer parçası olduğumuz için bilinçdışımız hep güzelliğe ulaşmaya çalışıyor. Platon’a göre insan ruhu, aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit tarafından kontrol edilir. Günümüzde derinlik psikolojisi bu tanımı doğru kabul ediyor. Bu yüzden ‘güzele bakmak sevaptır.’ Bu yüzden ‘Güzellik her yerde hoş karşılanan bir misafirdir.’ Ve bu yüzden ‘Güzele güzel demeyiz, güzel bizim olmayınca.’ Yani güzel, sahip olma isteği uyandırır. Hepimiz biliyoruz ki bastırılan bilinçdışı bir yerde patlar. Bu yüzden işlevsellik adına ruhumuzun güzellik isteğinin önüne set çekersek başımız derde girer. Ayrıca güzellik sadece kişiye özel bir istek değil. Psikolojide kişisel bilinçdışının ötesinde bir de her insan grubunun otomatik olarak yarattığı ‘toplumsal bilinçdışı’ kavramı vardır. Yani İzmir’imizin de bir bilinçdışı var. O da güzelliğe kavuşmaya çalışıyor ve istediğini elde edemeyince sorun çıkarıyor. Peki, nedir çirkinliğin bedeli?

İnsanlar dışarıda gördüklerinin hepsini içlerine yansıtıyor. Yani yaşadığımız şehrin ruh sağlığımız üzerinde büyük etkisi var. Kalitesizliğe alışan, güzele ulaşamayan ve çirkinliğin ortasında yaşayan ruh sonuçta çirkinleşiyor. İzmir’in gri sokakları, estetik yoksunu binaları, gelişigüzel asılmış reklamları ve çorak tepeleri İzmirliye mutsuzluk, moralsizlik ve tatminsizlik olarak geri dönüyor. Sizce neden bunca insan psikoloğa gitme ihtiyacı duyuyor? Acaba İzmir’in boşanma oranındaki liderliğini sadece ‘hoşgörüye’ bağlayabilir miyiz? Yoksa çirkinliğin bir yan etkisi mi? Daha kötüsü, güzelliğe ulaşamayan ruh çirkefleşiyor. Suça ve bağımlılığa yöneliyor, bulunduğu yere aidiyet hissetmiyor. Her sene Körfezden tonlarca insan atığı çıkarılıyor, dereler çöplüğe dönüyor ve trafik magandalarla dolup taşıyor. Bunun temelinde şehirde gördüğü görüntülerin İzmirliler’in ruhuna hitap etmemesi yatıyor.

Önümüzdeki seçimlerde çılgın projeler ortaya atılacak. Dev planlar yapılacak. Yepyeni bir şehir sözü verilecek. Ama kampanyalarda güzellik bir ‘süs’ olarak kalacak. Bence eğer amaç İzmirlilerin mutluluğunu arttırmak ise güzellik ve işlevselliğe eşit önem verilmeli. Bunu anlayan parti bundan sonra bütün seçimleri kazanır.